بادبان – رامیز قلی‌نژاد* – فاجعه دردناک انفجار در بندر شهید رجایی شهرستان بندرعباس که در بعد از ظهر روز شنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ رخ داد، خط اصلی خبری روزنامه‌های یکشنبه ایران بود. حادثه‌‌ای دردناک که تاکنون ده‌ها کشته، تعدادی مفقودی و بیش از هزار نفر زخمی و مصدوم داشته‌است. روزنامه‌های سراسری در نخستین شماره پس از این انفجار (به تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۴۰۴) در انعکاس رویداد تلخ بندر، رویکردهای مختلفی داشته‌اند که در پی می‌آید. این نتایج از بررسی ۱۱۰ روزنامه سراسری و صرفا براساس مطالب صفحه یک به دست آمده و احتمالا برخی از روزنامه‌ها، اخبار و گزارش‌های مرتبط را در صفحات داخلی کرده باشند.
۱- ۸۶ روزنامه در قالب تیتر و عکس یک، تیتر یک، عکس یک، تیتر و عکس فرعی و تیترهای فرعی در صفحات اول خود، حادثه را پوشش داده‌اند.
۲- ۲۴ روزنامه (۲۰درصد) هیچ بازتابی از حادثه را در صفحه اول نیاورده‌اند: «عجب‌شیر، خوزی‌ها، روزنما، نوآوران، روزگار ما، ایده روز، بازار کسب‌وکار، زمان، پیشرو، سایه، عصرآزادی، آسیا، اقتصاد آینده، رمز اقتصاد، فرصت امروز، پول و ارز، تفاهم، ثروت، روزگار معدن، مناقصه و مزایده، تهران تایمز، زندگی، هدف و اقتصاد و اعتدال.»
۳- کلیدواژه انفجار، پر بسامدترین واژه در تیترهای این روز است که ۴۱ روزنامه (۳۷درصد) آن را در تیترهای خود به کار برده‌اند: «هم‌میهن، کیهان، آرمان امروز، آرمان ملی، اعتماد، همشهری، شرق، اطلاعات، جمهوری، چارسوق، پیام ما، ستاره صبح، توسعه ایرانی، مردم‌سالاری، ابرار، تعادل، جمله، ایران دیلی و …»
۴- سه روزنامه «پیام ما، توسعه ایرانی و ستاره صبح، واژه «انفجار» را با هم‌زمانی با مذاکرات ایران و آمریکا به‌کار برده‌اند که تلویحی به احتمال ارتباط این دو رویداد اشاره می‌کند.
۵- پرتکرارترین تیتر روزنامه‌های این روز، «انفجار در بندر» است که ده روزنامه (۱۰درصد) از آن استفاده کرده‌اند. روزنامه‌های «هم‌میهن» و «رویداد امروز» تیتر مشابه «ناگهان انفجار» (که به نوعی تعلیق و ابهام اشاره دارد) و روزنامه‌های «دنیای اقتصاد» و «سازندگی» تیتر مشابه «شنبه سیاه بندر» را کار کرده‌اند.
۶- چهار روزنامه «هم‌میهن، کیهان، فرهیختگان و اقتصاد ملی» به احتمال «خراب‌کاری» بودن حادثه بندرعباس اشاره کرده‌اند. «جهان‌صنعت» نیز با تیتر «بیروتی دیگر» به احتمال «خراب‌کاری» اشاره کرده است.
۷- «ایران» روزنامه دولت با تیتر انتزاعی و نیمچه شاعرانه «تاریکی در نیمروز»، شدت و عمق فاجعه را فروکاسته است!
۸- روزنامه‌های «سازندگی، دنیای اقتصاد، هفت صبح، جام‌جم، قدس، همدلی، عصر میهن، نسل فردا و اخبار صنعت» کلیدواژه‌‌گانی چون «خون، آتش، غبار، سیاه» را در تیترهای‌شان به کار برده‌اند.
۹- «سوگ، عزا، هم‌دردی، شوک، بهت، وحشت، التهاب، تراژدی، سهل‌انگاری» دیگر واژگانی هستند که ۱۶ روزنامه «نقش اقتصاد، آگاه، ابتکار، جوان، خراسان، سرآمد، بشارت نو، سراج، عصر ایرانیان، کائنات، اقتصاد پویا، شروع، کسب و کار، امروز و خبر جنوب، در تیترهای‌شان به‌کار گرفته‌اند. (۱۵درصد)
۱۰- «رسالت، کار و کارگر، وطن امروز، جهان اقتصاد و کیهان اینترنشنال» روزنامه‌هائی هستند که در کنار هشت روزنامه دیگر، حادثه را در قالبی غیر از تیتر و عکس یک، تیتر یک عکس یک و در قالب تیترهای فرعی پوشش داده‌اند.(۱۱ درصد)
۱۱- «جام‌جم» و «فرهیختگان» تنها روزنامه‌هائی هستند که صفحه اول را با تم سیاه و سفید کار کرده‌اند.
۱۲- «همشهری» نیز پوشش خبری و بازتاب رسانه‌ای حادثه را تیتر کرده و در گزارش اصلی به «موج شایعات» پرداخته‌است.
*کارشناس رسانه و ارتباطات
