بادبان – نعیم نوربخش – کتاب «جوامع ادبی ایرانی و عربی در قرن هفدهم: شاعران مهاجر در عربستان، ایران و هند» به قلم «جیمز وایت» در سال ۲۰۲۳ به همت انتشارات بلومزبری در ۲۷۲ صفحه چاپ و منتشر شده است. این نویسنده در سال ۲۰۱۸ موفق شد مدرک دکترای خود را از دانشگاه آکسفورد دریافت کند و به عنوان پژوهشگر و سخنران در همین دانشگاه و دانشگاه کمبریج مشغول به کار شود. او در رساله دکتری خود موضوع شکل‌گیری جوامع ادبی دوزبانه (ایرانی-عربی) در خراسان قرون میانه و اثرگذاری سنت ادبیِ فارسی و عربی بر هم را مورد بررسی قرار داد. وی سپس راهی دانشگاه آزاد برلین شد و کار روی پروژه بعدی خود ناظر بر شبکه‌های ادبیِ ایرانی-عربی در نواحی غربی اقیانوس هند طی قرن هفدهم میلادی را آغاز کرد. کتابی که در ابتدا از آن نام بردیم ثمره همین پروژه بوده که در لندن به چاپ رسیده است.
در طول قرن هفدهم میلادی با حضور بازرگانان آسیای جنوبی در بنادر یمن، صعود موقعیت بزرگان دربار صفوی در جوامع ادبی امپراتوری مغول هند و روی آوردن اندیشمندان مقیم منطقه به شهرهای مقدس مکه و مدینه در شبه‌جزیره عربستان برای تبادل نظر درباره علوم اسلامی، شاهد بسط و گسترش شبکه‌های بازرگانی، سیاسی و دینی در تمام جوانب دریای عرب هستیم. در کتاب جوامع ادبی و عربی در قرن هفدهم وقتی به اسامی کشورهای ایران، عربستان و هند اشاره می‌شود منظور نویسنده تمام نواحی شمالی، غربی و شرقی منطقه شمال اقیانوس هند است که به «دریای عرب» شهرت یافته است. البته باید توجه داشت که مرزهای جغرافیایی در این بازه زمانی بارها تغییر می‌کند و به همین دلیل نباید نواحی یادشده را قلمروهای مستقل سیاسی با مرزهای شفاف و قطعی قلمداد کرد.
در مقطع یادشده شمال شبه‌جزیره عربستان تحت حاکمیت امپراتوری عثمانی بود اما شهرهای مکه و مدینه و مناطق هم‌جوار یعنی حجاز به دنبال بیرون راندن عثمانی‌ها توسط شریف مکه اداره می‌شدند. در یمن خاندان‌های قاسمی و کثیری حکومت می‌کردند و مسقط به تازگی از اشغال پرتغالی‌ها رها شده و سلطان سیف بر آن فرمان می‌راند. ایران تحت لوای حکومت صفوی بود. در زمان حکمرانی شاه عباس اول از این سلسله مرزهای جغرافیای ایران از دیاربکر و بغداد در غرب تا قندهار در شرق و از بحرین در جنوب تا ایروان در شمال امتداد می‌یافت. امپراتوری مغول در هندوستان نیز نواحی وسیعی از کابل در شمال‌غرب گرفته تا بنگال در شرق و احمدنگار در جنوب را پوشش می‌داد.
جیمز وایت در کتاب خود بر این نظر است که رویکرد جهان‌وطنی مهاجران در دوره زمانی یادشده موجب شکل گرفتن برخی نظام‌های ادبی شد که به واسطه آفرینش و چرخش اشعار عربی و فارسی سبب شد پیوندهای مستحکمی میان ایران، عربستان و هند برقرار شود. نگارنده به بررسی دقیق و موشکافانه بیش از ۷۰ کتاب کمتر شناخته‌شده از قرن هفدهم می‌پردازد که در کنج کتابخانه‌های هند، ایران، ترکیه و اروپا خاک می‌خوردند تا دریابد که شاعران مهاجر چگونه از قالب‌های شعری، تصویرسازی و فنون بلاغت و بیان مشترک استفاده کردند تا جوامع ادبی جامع‌الشمولی در شهرهای محل اقامت خود برپا کنند. کتاب کار خود را با آشکارسازی الگوهای اصلی مهاجرت و جابجایی هزاران شاعر و نویسنده و ارائه مبانی اقتصادی این پدیده آغاز می‌کند و در ادامه به صورت موردی شش جامعه ادبی را معرفی می‌کند که هر کدام نماینده یکی از مقاصد اصلی نظام گردش نخبگان در جغرافیای دریای عرب هستند.
کتاب جوامع ادبی ایرانی و عربی در قرن هفدهم در دو بخش و هفت فصل تدوین شده است. شش مقصدی که محل شکل‌گیری جوامع ادبی مهم هستند و در فصول دوم تا هفتم از بخش دوم کتاب مورد بررسی دقیق قرار گرفته‌اند شامل حیدرآباد در هند، صنعا در یمن، مشهد در خراسان، دوباره حیدرآباد، کابل و شمال هند و در نهایت اصفهان ایران می‌شوند.
