شاید جمع سیاست، نظامی‌گری و علاقه به شعر و ادب در نگاه اول کمی عجیب و غیرممکن به‌نظر برسد اما باید گفت جمع اینها در کنار هم ممکن و شدنی است. همان‌گونه که درباره شخصیتی مانند احمدشاه مسعود این اتفاق افتاد؛ سیاستمدار و فرمانده نظامی محبوب افغانستان که بیست‌وسه سال پیش در راه آزادی و صلح برای کشورش به شهادت رسید. احمدشاه مسعود شیفته شعر و ادبیات فارسی بود.
ویدئو‌های شعرخوانی این فرمانده بزرگ هنوز هم در فضای مجازی دست به دست و موجب حیرت می‌شود. او جمله معروفی دارد که به همرزمانش می‌گوید: «عملیات برای ادبیات است و ما برای حفظ زبان فارسی می‌جنگیم». بعد از شهادت احمدشاه مسعود در سال ۱۳۸۰ شاعران فراوانی از کشور‌های فارسی‌زبان از جمله ایران، افغانستان و تاجیکستان در سوگ او شعر سرودند؛ اشعاری که سیده فاطمه موسوی ۱۰۰ نمونه از آنها را در کتابی به نام «عملیات برای ادبیات» گردآوری کرده‌است. این کتاب در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در غرفه انتشارات لوح فکر رونمایی شد.
درباره کتاب «عملیات برای ادبیات»
کتاب «عملیات برای ادبیات» مجموعه شعری است که سیده فاطمه موسوی گردآوری کرده‌است. در این اثر شاعران بزرگ زبان فارسی چون سیمین بهبهانی، حیدری وجودی، محمدعلی سپانلو، استاد مؤمن قناعت تاجیکستانی، محمدحسین جعفریان، احمدرضا احمدی، احمدحسین نیشابوری، نجیب بارور، سیده فاطمه موسوی، علیرضا قزوه، فضل‌ا… قدسی، واصف باختری و چندین شاعر نامدار و نام‌آشنای زبان فارسی در وصف احمدشاه مسعود شعر سرودند. اما نام کتاب از نقل‌قول محمدحسین جعفریان، مستندساز و روزنامه‌نگار برجسته ایرانی از احمدشاه مسعود گرفته شده‌است. او می‌گوید: «روزی در خواجه بهاءالدین تخار آمرصاحب در مورد شعر سپید حرف می‌زد و یک‌بار ناگهان مولانا فرید، مشهور به مولانا قربان بلند شد و گفت دشمن در خط جنگ عملیات دارد و شما در مورد ادبیات و شعر گپ می‌زنید! آمر صاحب (احمد شاه مسعود) خطاب به او گفت: جان برادر همین عملیات برای ادبیات است.»
مثنوی حماسی در سوگ احمدشاه مسعود
سید فضل‌ا… قدسی از همرزمان احمدشاه مسعود که اولین شعرش در سوگ احمدشاه مسعود را روز تشییع پیکر او سرود درباره این شعر می‌گوید: «در ایام شهادت شهید احمدشاه مسعود، من به عنوان یک مسئول نظامی در خط مقدم جبهه جنگی کابل بودم. وقتی خبر ترور ایشان منتشر شد در همان دقیقه‌های اول متوجه شدیم حادثه بزرگتر از آن است که اعلام شده. بنده در روز تشییع پیکر ایشان در پنجشیر یک مثنوی سرودم برای آمرصاحب شهید. البته محتوای این مثنوی به گونه‌ای است که بیشتر در آن به جنبه شعاری شعر توجه شده تا جنبه‌های تکنیکی؛ چون مخاطب شعر مستقیماً مردم بودند. بعد از شهادت احمدشاه مسعود، در هر جلسه‌ای که شرکت می‌کردیم این شعر خوانده می‌شد. استقبال بسیار گسترده‌ای از شعر شد و در آن مقطع خیلی تأثیر گذاشت و در زبان مقاومتگران بازتاب پیدا کرد و خوانده می‌شد و مردم منطقه آن را از حفظ بودند.»
علاقه فرمانده محبوب به حافظ
قدسی در ادامه چند بیت از آن مثنوی را که در سوگ احمدشاه مسعود سروده، می‌خواند. او می‌گوید در این شعر ماتم‌سرایی نکرده و شعر را با لحن حماسی سروده: «عقاب قله‌نشین بال می‌زند بر اوج/ دمی که پر بکشد آسمان بگیرد موج/ به‌جا نهاده شکوه بلند بالا را/ عقاب قله رها کرده بام دنیا را/ مگو مگو شب سنگر بی‌آفتاب شده است/ که گفته قله پامیر بی‌عقاب شده است/ عقاب‌ها به ترصد نشسته در پامیر/ بماند و نپرد بال بسته بر پامیر/ جهان ز شهرت ما با صدای او پر بود/ شکوه بیست و سه ساله را تبلور بود/ اگر حماسه، اگر فتح، اگر ظفر بوده است/ درین دیار همه وامدار مسعود است/ مبادمان که به سوگش نشسته گریه کنیم/ شبیه مرد از اندوه خسته گریه کنیم/ به جای گریه به میدان علم برافرازیم/ هلا به خون شهادت حماسه‌ها سازیم/ از او که برنو خشمی برای ما مانده است/ لوای غیرت ومردانگی به‌جا مانده است/ چه‌سان جواب دهم نسل‌های فردا را/ به قله گر نرسانم لوای بر پا را»
این شاعر اهل افغانستان در پایان درباره علاقه و شیفتگی احمدشاه مسعود به ادبیات و شعر فارسی می‌گوید: «کسانی که با ایشان ارتباط بیشتر داشتند از علاقه بسیار او به ادبیات فارسی می‌گویند؛ به ویژه اشعار حافظ و استاد خلیل ا… خلیلی، شاعر معاصر. مسعود علاقه عجیبی به ادبیات و زبان فارسی داشت. او در عرصه فرهنگی هم به تناسب امکانات موجود گام‌های بلندی برداشته بود.»
منبع: روزنامه خراسان
