بادبان‌نیوز- دولت بایدن سال گذشته در خصوص سوءاستفاده از جاسوس‌افزارها علیه فعالان حقوق بشر، مخالفان سیاسی و روزنامه‌نگاران موضع‌گیری کرد و بدنام‌ترین شرکت تجاری فعال در این حوزه یعنی NSO Group که شرکتی اسرائیلی است را در فهرست سیاه قرار داد.
اما بازار جاسوس‌افزارهای تجاری که به دولت‌ها امکان استخراج اطلاعات شخصی شهروندان از تلفن‌های همراه را می‌دهند، رونقی چشمگیر یافته است . حتی دولت ایالات متحده نیز از مشتریان این محصولات قلمداد می‌شود.
طبق گزارش نشریه نیویورک‌تایمز اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا طبق اعتراف پنج تن از افرادی که با این نهاد همکاری می‌کنند در حال بهره‌برداری از جاسوس‌افزارهایی است که محصول یک شرکت اسراییلی دیگر می‌باشد. این نخستین بار است که دولت فدرال آمریکا رسما استفاده از جاسوس‌افزارهای تجاری را تأیید می‌کند.
در عین حال شاهد رونق روزافزون استفاده از جاسوس‌افزارها در سطح جهانی هستیم و شرکت‌های جدیدی پا به این عرصه گذاشته‌اند که عموما به دنبال استخدام کارکنان سابق نهادهای اطلاعاتی و امنیتی اسراییل و شرکت NSO Group هستند تا بتوانند از فرصتی که با قرار گرفتن NSO Group در فهرست سیاه پدید آمده است به نفع خود بهره‌برداری کنند. با روی کار آمدن این نسل جدید از شرکت‌های تجاری، فناوری‌ای که پیش‌تر تنها در اختیار کشورهای اندکی بود، فراگیر شده و چشم‌انداز حوزه جاسوسی دولتی را دگرگون ساخته است.
در یونان استفاده از جاسوس‌افزاری به نام Predator (به معنی شکارچی) علیه سیاست‌مداران و روزنامه‌نگاران بحث‌برانگیز شده است. این محصول نیز توسط شرکتی تولید شده است که یک ژنرال پیشین ارتش اسراییل در آتن آن را مدیریت می‌کند.
در پاسخ به نیویورک‌تایمز، دولت یونان پذیرفت که به شرکت Intellexa مجوز فروش این جاسوس‌افزار به دست‌کم یک کشور بدسابقه در سرکوب‌گری یعنی دولت ماداگاسکار را اعطا کرده است. همچنین مدارکی به دست نیویورک‌تایمز رسیده است که نشان می‌دهد این شرکت در حال مذاکره برای فروش نرم‌افزار خود به دولت اوکراین نیز بوده است اما دولت اوکراین شرایط فروش را نپذیرفته است.
از سال ۲۰۲۱ تاکنون آشکار شده که جاسوس‌افزار Predator در چند کشور مورد استفاده قرار گرفته است. این امر حکایت از این دارد که دولت‌ها همچنان متقاضی این جاسوس‌افزارها هستند و تلاش‌های قابل‌توجهی در سطح بین‌المللی برای منع کاربرد این جاسوس‌افزارها دیده نمی‌شود.
پیشرفته‌ترین جاسوس‌افزارها از قبیل جاسوس‌افزار پگاسوس متعلق به شرکت NSO Group دارای فناوری «صفر-کلیک» می‌باشند که به معنای قابلیت استخراج و ارسال اطلاعات از تلفن همراه کاربران به طریقی است که هیچ نیازی به کلیک کردن قربانی روی یک لینک آلوده برای اعطای دسترسی از راه دور به کاربر پگاسوس نیست. این جاسوس‌افزار می‌تواند تلفن همراه آلوده‌شده را به ابزاری برای ردیابی و شنود مخفیانه تبدیل کند. هر چند جاسوس‌افزارهایی ارزان‌تر بدون این قابلیت نیز در بازار موجود هستند که مشتریان زیادی نیز دارند.
ادارات پلیس و اطلاعاتی از این جاسوس‌افزارهای تجاری برای هک کردن و نفوذ به تلفن‌های همراه اعضای باندهای تروریستی و قاچاق مواد مخدر استفاده می‌کنند. اما این ابزارها توسط حکومت‌های اقتدارگرا و حتی مردم‌سالار نیز برای خبرچینی از مخالفان سیاسی و روزنامه‌نگاران به کار گرفته می‌شوند. این امر باعث شده که برخی دولت‌مردان استفاده از این جاسوس‌افزارها را بر مبنای شخص یا نهاد استفاده‌کننده قابل توجیه بدانند.
دولت بایدن قصد دارد به بازار آشفته این محصولات نظم و ترتیبی بدهد اما وضعیت به گونه‌ای است که دولت آمریکا را باید هم آتش‌افروز دانست و هم آتش‌نشان. علاوه بر استفاده از جاسوس‌افزار Graphite محصول شرکت اسراییلی Paragon توسط اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا، سازمان سی‌آی‌ای آمریکا در دولت ترامپ نیز جاسوس‌افزار پگاسوس را برای دولت جیبوتی خریداری کرده است. این کشور دست‌کم به مدت یک سال از این جاسوس‌افزار استفاده کرده است. اداره اف‌بی‌آی آمریکا نیز در اواخر سال ۲۰۲۰ و اوایل سال ۲۰۲۱ تلاش کرد از جاسوس‌افزار پگاسوس برای انجام مأموریت‌های خود استفاده کند که در نهایت از این کار منصرف شد.
اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا در پاسخ به نیویورک‌تایمز اعلام کرد که این نهاد از هر گونه ابزار تحقیقی طبق قانون برای مبارزه با کارتل‌های مواد‌فروش خارجی استفاده می‌کند که مسئولیت مرگ ۱۰۷۶۲۲ آمریکایی به علت سوءمصرف تنها در سال گذشته را بر عهده دارند.
«استیون فِلداستین» کارشناس بنیاد کارنِگی برای صلح جهانی که در واشنگتن مستقر است توانسته که استفاه از جاسوس‌افزارها در دست‌کم ۷۳ کشور جهان را مستند کند. او معتقد است که برخورد با NSO Group گام مهمی بوده اما بازیگران دیگری پا به این بازار گذاشته‌اند و نشانه‌ای از کاهش استفاده از جاسوس‌افزارها دیده نمی‌شود.
بیش از یک دهه است که NSO Group مشغول فروش خدمات جاسوسی در سرتاسر جهان بوده است. دولت اسراییل این شرکت را ملزم کرده است که پیش از فروش محصولات خود، مجوزهایی اخد کند. به همین دلیل دولت اسراییل موفق شده است که با کشورهای متقاضی خرید این محصولات مانند مکزیک، هند و عربستان سعودی نوعی تعامل دیپلماتیک برقرار کند. اما کوهی از مدارک به دست آمده است که حکایت از سوءاستفاده از جاسوس‌افزار پگاسوس دارد.
دولت بایدن سال گذشته وارد عمل شد و شرکت NSO Group را همراه با یک شرکت اسراییلی دیگر به نام Candiru در فهرست سیاه وزارت بازرگانی قرار داد و به این ترتیب شرکت‌های آمریکایی از دادوستد با این شرکت‌ها محروم شده‌اند. در ماه اکتبر کاخ سفید نسبت به خطر استفاده از جاسوس‌افزارها هشدار داد و اعلام کرد در برابر خودکامگی دیجیتال ایستادگی خواهد کرد.
دولت آمریکا به دنبال تحقیق درباره کشورهایی است که از پگاسوس یا نرم‌افزارهای مشابه برای جاسوسی از مقامات آمریکایی استفاده کرده‌اند. کنگره نیز به دنبال تصویب قانونی است که نهاد اطلاعاتی این کشور را ملزم می‌کند تا مخاطرات ضداطلاعاتی علیه ایالات متحده از سوی جاسوس‌افزارهای خارجی را برآورد کند. این قانون به مقامات این کشور امکان می‌دهد محدودیت‌های بیشتری برای استفاده از جاسوس‌افزارها اعمال کنند.
اما استثنائاتی نیز وجود دارد. کاخ سفید به اداره مبارزه با مواد مخدر اجازده داده است تا همچنان از جاسوس‌افزار Graphite برای جاسوسی از کارتل‌های مواد مخدر استفاده کند. اما مقامات دولتی مدعی هستند که در صورت کشف شواهدی از کاربرد این جاسوس‌افزارها توسط کشورهای دیگر علیه آمریکا، استفاده از آنها توسط تمام نهادهای دولتی ممنوع خواهد شد.
نرم‌افزار Graphite مانند پگاسوس قادر است اطلاعات را از تلفن همراه قربانی استخراج کند اما برخلاف پگاسوس که اطلاعات را مستقیما از تلفن همراه اخذ می‌کند، در این نرم‌افزار اطلاعات ابتدا طی فرآیند بکاپ‌گیری از تلفن همراه در فضای ابری ذخیره شده و سپس جمع‌آوری می‌شود و این امر سبب می‌شود که کشف سرقت اطلاعات دشوارتر شود.
اداره مبارزه با موادمخدر آمریکا مدعی است از این جاسوس‌افزار تنها در عملیات برون‌مرزی استفاده می‌کند. این اداره سال ۲۰۱۴ مذاکراتی با NSO برای خریداری پگاسوس داشته اما از این اقدام صرف‌نظر کرده است. معاملات شرکت Paragon نیز تحت نظارت دولت اسراییل است و این دولت مجوز فروش به آمریکا را تأیید کرده است. این شرکت تنها سه سال پیش بود که توسط «ایهود اشنئورسون» یکی از فرماندهان سابق واحد ۸۲۰۰ اسراییل تأسیس شد. واحد ۸۲۰۰ همتای آژانس امنیت ملی آمریکا قلمداد می‌شود. اطلاعات کمی درباره این شرکت موجود است و وبگاهی ندارد. اغلب مدیران این شرکت از کارکنان امنیتی سابق اسراییل هستند که برخی از آنها پیش‌تر در استخدام شرکت NSO بوده‌اند.
«ایهود باراک» یکی از نخست‌وزیران پیشین اسراییل نیز از اعضای هیأت‌مدیره این شرکت است و تأمین مالی این شرکت از داخل آمریکا انجام پذیرفته است. صندوق Battery Ventures مستقر در بوستون در شرکت Paragon سرمایه‌گذاری کرده است.
