حراج آنلاین هنر مدرن و معاصر دوبی از ۲۰ اردیبهشت تا ۱۱ خرداد ۱۴۰۳ در وبسایت کریستیز برگزار شد. در این حراج ۷۰ هنرمند با ۹۰ اثر هنری حضور داشتند. از این تعداد آثار، ۷۵ اثر فروخته شد و مجموع فروش ۲.۲ میلیون دلار را حاصل کرد. در این حراج آثار ۱۴ هنرمند ایرانی نیز عرضه شد و نرخ فروش ۱۰۰% را بدست آورد. گران‌ترین اثر این مزایده، قطعه‌ای از منیر فرمانفرمائیان بود که به قیمت ۲۰۱.۶ هزار دلار فروخته شد.
حراج کریستیز از ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، ۹۰ اثر از ۷۰ هنرمند مدرن و معاصر خاورمیانه را در وبسایت خود به تماشا گذاشت. پیشنهادات قیمت به‌صورت آنلاین ثبت می‌شد ولی با از دسترس خارج شدن سایت به علت حمله سایبری، کریستیز پیشنهادات را تلفنی یا حضوری ثبت کرد. به دلیل اختلالات پیش آمده، این حراج که با سایر مزایده‌های آنلاین همزمان بود تا ۱۱ خرداد ۱۴۰۳ ادامه یافت و مجموع فروش ۲.۲ میلیون دلار را بدست آورد. ۴۰% از آثار به مزایده گذاشته شده بیش از میانگین برآوردها چکش خوردند و ۱۶% از آثار فروخته نشد.
در بین قطعات ارائه‌شده، آثار هنرمندان ایرانی و لبنانی عملکرد قابل توجهی داشت؛ به عبارت دیگر علاوه بر آنکه مجموع فروش هنرمندان ایرانی ۶۹۳ هزار دلار و هنرمندان لبنانی ۶۶۲ هزار دلار محاسبه شد عنوان اولین و دومین اثر گران این مزایده به منیر فرمانفرماییان هنرمند ایرانی و پاول گیراگوسیان هنرمند لبنانی تعلق گرفت. از مجموع فروش ۲.۲ میلیون دلار، بیشترین سهم به آثاری اختصاص یافت که در بازه قیمتی ۱۰ تا ۵۰ هزار دلار قرار داشتند؛ به عبارت دقیق‌تر، ۳۷ اثر در این بازه فروخته شدند و حدود ۹۲۱ هزار دلار را حاصل کردند. مدیوم نقاشی ۶۵% از آثار ارائه‌شده را شامل می‌شد و پس از آن چاپ و عکاسی هر یک سهمی ۱۰% داشتند.
عملکرد آثار هنرمندان ایرانی در حراج
۱۴ هنرمند ایرانی با ۱۶ اثر در مزایده آنلاین حراج کریستیز حضور داشتند؛ طلا مدنی، ناصر عصار، منیر فرمانفرماییان، منوچهر یکتایی، محمد احصایی، مارکو گریگوریان، فریده لاشایی، فرهاد احرارنیا، سهراب سپهری، رضا درخشانی، حسین زنده‌رودی، پرویز تناولی، بهمن محصص و بهجت صدر. از محصص و تناولی دو اثر و از سایر هنرمندان فوق‌الذکر یک اثر ارائه شده بود. تمامی آثار عرضه شده از هنرمندان ایرانی فروخته شد (نرخ فروش ۱۰۰%) و مجموع ۶۹۳ هزار دلار را بدست آورد. میانگین قیمت آثار هنرمندان ایرانی با توجه به این مجموع ۴۳ هزار دلار محاسبه می‌شود که بالاتر از میانگین قیمت کلی آثار در این حراج است (۲۹ هزار دلار).
اثر «بدون عنوان» (۱۳۵۳) منیر فرمانفرماییان با ۱۰۱% رشد نسبت به میانه برآوردها به مبلغ ۲۰۱.۶ هزار دلار به فروش رفت و گران‌ترین اثر این مزایده نام گرفت. بعد از منیر، در بین سایر آثار هنرمندان ایرانی، نقاشی مونوکروم زنده‌رودی با نام «لال+ت» (۱۳۴۸) با قیمت ۹۴.۵ هزار دلار و تابلو رضا درخشانی با فروش ۸۲ هزار دلار، به ترتیب پنجمین و ششمین اثر گران در این حراج آنلاین شدند. تابلو طلا مدنی از سایر آثار ایرانیان بود که عملکرد خوبی در این مزایده داشت. این نقاشی با برآورد ۵ تا ۷ هزار دلار، به قیمت ۲۱.۴ هزار دلار به فروش رسید یعنی رشدی برابر با ۲۵۷%. نقاشی طلا مدنی دومین اثر برتر این حراج از لحاظ نرخ رشد بود.
بررسی تاریخچه حضور آثار ایرانیان در بازار ثانویه
سه اثر از ۱۶ اثر هنرمندان ایرانی در حراج مدرن و معاصر دوبی کریستیز، دارای تاریخچه حضور در حراج‌ها هستند؛ یعنی بیش از یکبار در حراج‌ها عرضه شده‌اند آثار گریگوریان، یکتایی و زنده رودی. اثر کاهگلی گریگوریان با نام «گارنی» که در زمان حضور هنرمند در ارمنستان در سال ۱۹۹۶ خلق شده است در حراج پساجنگ و معاصر کریستیز در سال ۱۴۰۱ بین ۳۳ تا ۴۴ هزار دلار برآورد شد و فروش نرفت. پس از دو سال دوری از مارکت، این اثر مجدداً در همین خانه حراج وارد بازار شد و با برآورد قیمت کمتر (۲۵ تا ۳۵ هزار دلار) به قیمت ۳۰ هزار دلار چکش خورد. فروش ۳۰ هزار دلاری اثر مارکو نزدیک به قیمت کمینه برآورد دو سال پیش اثر بود.
اثر یکتایی که در حراج دبی کریستیز به قیمت ۵۲ هزار دلار فروخته شد در همین سال میلادی (۲۰۲۴) در حراج نوزدهم تهران (بهمن ۱۴۰۲) به قیمت ۱۰۷ هزار دلار چکش خورد. این تفاوت قیمت فروش در عرض چند ماه نشان از آن دارد که قیمت آثار هنری در مارکت داخل و خارج تفاوت فاحشی باهم دارند. نقاشی «لال+ت» از زنده‌رودی، نخستین‌بار در سال ۱۳۹۳ در حراج هنر معاصر کریستیز عرضه شد و به قیمت ۹۸ هزار دلار فروخته شد. این اثر پس از ده سال دوری از مارکت در حراج اخیر کریستیز دبی به قیمت ۹۴ هزار دلار چکش خورد. این نزدیکی قیمت فروش و حتی قرابت برآوردهای حراج می‌تواند نشان از آن داشته باشد که مارکت آثار هنری زنده رودی در این سال ها ثابت مانده است گرچه می‌بایست اشاره داشت که این ادعا نیازمند بررسی بیشتر است.
