خانه حراج ساتبیز، هرساله دو بار به برپایی مزایده‌ای از آثار قرن بیستم خاورمیانه می‌پردازد. حراج آبان ۱۴۰۲ ساتبیز، بر مبنای مجموعه‌هایی است که توسط زنان هنردوست و حامی هنر گردآوری شده‌اند. وجه اشتراک این مجموعه‌ها آثاری است که توسط هنرمندان پیشگام معاصر خلق‌شده که هریک به شیوه خاص خود از یکدیگر متمایز هستند. در میان ۱۲۳ اثر ارائه‌شده از هنرمندان بنام خاورمیانه، ۱۶ اثر از ۱۰ هنرمند ایرانی است. به گزارش آرت چارت در ادامه به معرفی آثار هنرمندان ایرانی حاضر در این حراج و نتیجه فروش آثار می‌پردازیم.
هنرمندان ایرانی در حراج ساتبیز
در بین هنرمندان ایرانی حاضر در حراج، اثر «بدون عنوان» مسعود عربشاهی و فتوگراوورهای فریده لاشایی با نام «هنگامی‌که شمردم، فقط تو بودی اما وقتی نگاه کردم، سایه‌ای بیش نبود»، با برآورد قیمت ۳۰ تا ۴۰ هزار پوند گرانترین آثار از مجموع ۱۶ اثر ایرانی عرضه شده‌اند. فتوگراوورهای لاشایی از جهاتی بسیار بااهمیت‌اند زیرا آخرین آثاری هستند که پیش از مرگ هنرمند در سال ۱۳۹۱ خلق‌شده‌اند. این مجموعه متشکل از ۸۰ اثر ملهم از «مجموعه فجایع جنگ» فرانسیسکو گویا است که ۲۰۰ سال بعد توسط لاشایی برای مخاطب مدرن مورد بازبینی قرار می‌گیرد. این چاپ‌ها به همراهی با نوکتورن ۲۱ سی ماینور شوپن و با فیگورهای متحرکی که توسط پروژکتور روی چاپ‌ها پیدا و پنهان می‌شوند به نمایش درمی‌آیند و صحنه‌های وحشیانه جنگ و خاورمیانه جنگ‌زده را تداعی می‌کنند.
سایر آثار ایرانی درخور توجه در این حراج، دو اثر از گروه هنری ایرانی مقیم در امارت متحده عربی، یعنی رکنی حائری‌زاده، رامین حائری‌زاده و حسام رحمانیان است. این گروه که از سال ۲۰۰۹ کار خود را آغاز کرده، سابقه فعالیتش به سال ۱۹۹۹ برمی‌گردد. هنرمندان این گروه که هریک به‌طور جداگانه برای آثار ساتریکال و کنایه‌آمیز خود بر فرهنگ‌عامه و تاریخ سیاسی ایران شناخته می‌گردند در کار مشترک خود روش‌های فردی‌شان را به‌طور مؤثر برای ایجاد یک هنر واحد و چندبعدی به چالش می‌کشند. رویکرد این هنرمندان معمولاً میان‌رشته‌ای است و از اجرا، اینستالیشن، نقاشی و مجسمه‌سازی بهره می‌گیرد. آثار این گروه توسط مجموعه‌های عمومی شناخته‌شده‌ای مثل «موزه لاکما» خریداری‌شده است.
پورتفولیویی از ۴۱ کار طراحی و چاپ متعلق به اردشیر محصص، یکی دیگر از آثار شاخص ایرانی حاضر در این حراج است. این آثار که مستقیماً توسط بنیاد هنرمند به صاحب کنونی‌اش در آمریکای شمالی هدیه داده‌شده، شامل ۳۰ اثر طراحی با جوهر و مداد و ۱۱ اثر چاپ سنگی است. برآورد این آثار در بازه ۱۵ تا ۲۰ هزار پوند قرار دارد و با نقلی از محصص در کاتالوگ حراج قرار گرفته است: «هرگز نمی‌توان چیزی را با هنر تغییر داد. تنها چیزی که می‌توان گفت این است که هنرمندان در هر دوره‌ای از تاریخ، کارنامه‌ای از خود به‌جای می‌گذارند تا مردمان آینده را از اتفاقات زمان خود آگاه کنند […] من صرفاً یک گزارشگر هستم.» سایر آثار ایرانی حاضر در این حراج از رکنی حائری زاده، سهراب سپهری، حسین زنده‌رودی، فریدون رحیمی آسا و مصطفی سرابی است.
نتیجه حراج
حراج ساتبیز خاورمیانه کار خود را در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۳ به پایان رساند. ۷۳ هنرمند با ۱۲۳ اثر در این حراج حضور داشتند و با فروش ۶۶ اثر، مجموع فروش ۴،۷۸۰،۰۲۶ میلیون پوند را به دست آوردند. مجموع فروش این حراج کمی بالاتر از میانگین برآوردها به میزان ۴،۵۳۴،۷۸۵ میلیون پوند بوده است. عنوان گرانترین اثر این حراج، به اثر «بدون عنوان» محمد السلیم (Mohammed Al Saleem) با قیمت ۸۸۹ هزار پوند تعلق گرفت. این اثر رشد چشمگیر ۶۱۱+% را تجربه کرد. بعد از این نقاشی، آثار أوغیت الخوری کالان و سامیه حلبی (Samia A. Halaby) به ترتیب با قیمت ۴۴۴ و ۳۸۱ هزار پوند در رتبه دوم و سوم قرار گرفتند. اثر «ایشیا» از فخرالنسا زید که بالاترین برآورد را پیش از آغاز حراج به خود اختصاص می‌داد (۳۵۰ تا ۵۵۰ هزار پوند)، با رشد ۲۱-% و با فروش ۲۵۵،۶ هزار پوند در رتبه چهارم در بین گرانترین‌های این حراج قرار گرفت.
عملکرد هنرمندان ایرانی در حراج ساتبیز با ۶ اثر فروخته نشده از میان ۱۶ اثر، نتیجه‌ای به نسبت قابل قبول است. عنوان گرانترین اثر ایرانی این مزایده به اثر «بدون عنوان» مسعود عربشاهی با قیمت ۴۰،۶ هزار پوند و رشد ۱۶+% تعلق گرفت. در رتبه بعدی نقاشی ۲۷،۹ هزار پوندی حسین زنده‌رودی با عنوان «بی‌بی+اِف‌اِف+تی‌اِی» قرار دارد که با اثر «بدون عنوان» سهراب سپهری با ۲۱،۵ هزار پوند دنبال می‌شود؛ آثار زنده‌رودی و سپهری به ترتیب رشدی معادل با ۸۶+% و ۴۳+% را تجربه کرده‌اند. نکته قابل توجه در خصوص آثار عرضه شده از سپهری در این حراج آن است که تمامی ۴ اثر فروخته شده از وی متعلق به مجموعه اریک و شیلا آذری بوده است. ۶ اثر فروخته نشده ایرانی از میان کل ۵۷ آثار فروش نرفته این مزایده به ترتیب زیر هستند: یک مجموعه چاپ از فریده لاشایی، یک مجموعه طراحی از اردشیر محصص، دو کار جمعی از رکنی و رامین حائری‌زاده با حسام رحمانیان، یک اثر از مسعود عربشاهی و یک نقاشی از مصطفی سرابی.
