بادبان– نعیم نوربخش– در سال ۲۰۱۷ به دنبال مذاکرات طولانی و فضای باز شده برای حضور پیمانکاران خارجی در صنعت نفت و گاز ایران که در پی احیای برجام مهیا شده بود، شرکت فرانسوی توتال اعلام کرد که برای توسعه فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی با شرکت ملی نفت ایران به توافق رسیده است. این قرارداد نخستین نمونه امضاشده از نسل جدید قراردادهای نفتی ایران موسوم به IPC بود که به مدت ۲۰ سال توسعه فاز ۱۱ را در اختیار کنسرسیومی متشکل از توتال با ۵۰.۱ درصد سهم، سی‌ان‌پی‌سی چین با ۳۰ درصد سهم و پتروپارس با ۱۹.۹ درصد سهم قرار می‌داد. طبق قرارداد منعقد شده، در فاز نخست از اجرای این قرارداد به ارزش دو میلیارد دلار قرار بود فاز ۱۱ از سال ۲۰۲۱ با ظرفیت روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب وارد مدار تولید شود. جواد اوجی، وزیر نفت به تازگی ارزش نهایی قرارداد با توتال را ۴.۹ میلیارد دلار اعلام کرده است.
اما در سال ۲۰۱۸ در پی خروج ایالات متحده آمریکا از برجام و وضع تحریم‌های شدید علیه اقتصاد ایران، ورق به یک‌باره برگشت و توتال که پیش‌تر امضای قرارداد یادشده را نقطه عطفی در تاریخ مشارکت این شرکت در پروژه‌های نفت و گاز ایران تلقی می‌کرد، اعلام کرد که پس از حضوری ۶۴ ساله در صنعت نفت ایران برای همیشه از بازار ایران خارج می‌شود. در نتیجه ایران به شرکت چینی سی‌ان‌پی‌سی که سهمی ۳۰ درصدی در قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی داشت پیشنهاد کرد که سهم خود را تا ۸۰ درصد افزایش دهد و جای توتال را به عنوان اپراتور توسعه‌دهنده این فاز پر کند. اما شرکت چینی نیز روی خوش به این پیشنهاد نشان نداد و ایران را ترک کرد. به این ترتیب مدیریت پروژه فاز ۱۱ به پتروپارس واگذار شد و این شرکت از آذر سال ۱۳۹۹ حفاری نخستین چاه این فاز را آغاز کرد.
در حالی که طبق ادعای «بیژن زنگنه» وزیر نفت دولت تدبیر و امید، هر سال تأخیر در بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی عدم‌النفعی ۵ میلیارد دلاری برای ایران در پی داشته، مقامات نفتی وقت وعده می‌دادند که این فاز با تلاش پیمانکار ایرانی از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ وارد مدار تولید شود. تصمیم ابتدایی این بود که سکویی متعلق به شرکت تأسیسات دریایی در این فاز نصب شود. متأسفانه این سکو در کشور هلند با بهانه تحریم توقیف شد. سپس کارشناسان پیشنهاد دادند که سکوی فاز ۱۲ به دلیل بهره‌وری پایین در محل استقرار، به فاز ۱۱ منتقل شود. پس از پایان حفاری چاه‌ها و نصب ستون‌های حامل سکو، چالش بزرگ در بهره‌برداری از فاز ۱۱ انتقال سکوی 12c به صورت یکپارچه و بدون جداسازی قطعات آن به محل استقرار بود. فرایند انتقال و نصب، کاری بسیار مخاطره‌آمیز و نیازمند تجربه و دانش فنی بالایی بود. سکوی یادشده با حدود ۳۲۰۰ تن وزن، سنگین‌ترین سکوی عملیاتی در پارس جنوبی بوده و برای جابجایی به شناور مخصوصی نیاز داشت.
خوشبختانه برای این منظور دو شناور مخصوص در ایران وجود دارد که هر دو شناورهایی کم‌نظیر در سطح خاورمیانه قلمداد می‌شوند. این دو شناور یکی کشتی جرثقیل اچ‌ال ۵۰۰۰ نام دارد که متعلق به شرکت صدرا می‌باشد. شناور دیگر با نام کشتی اوشنیک ۵۰۰۰ و متعلق به شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران است. این دو کشتی قادرند سکوهایی با حداکثر وزن ۵۰۰۰ تن را در آب‌های خلیج‌فارس جابجا کنند. در نهایت به موجب مناقصه برگزار شده توسط شرکت نفت و گاز پارس، این شناور اوشنیک بود که مأموریت جابجایی سکو را بر عهده گرفت.
🔥 ممکن است این مطلب نیز برای شما جالب باشد: 👈کتابی که از رسانه و قدرت در ایران می‌گوید
این شناور ۳۰۰ میلیون دلاری در زمان پارک، ماهانه بین ۵۰۰ هزار تا یک میلیون دلار هزینه نگهداری دارد. این هزینه در زمان عملیات تا ۳ میلیون دلار در ماه نیز افزایش می‌یابد. اما جالب است که کشتی مذکور در زمان برگزاری مناقصه در اجاره روس‌ها بود تا در عملیات لوله‌گذاری در پروژه خط لوله نورد استریم ۲ مورد استفاده قرار بگیرد. به دلیل وقوع شرایط جنگی در روسیه، مالک ایرانی کشتی تصمیم می‌گیرد که با توسل به بند فورس ماژور در قرارداد، کشتی را به ایران بازگرداند تا هم از خطر جنگ مصون بماند و هم در اجرای پروژه جابجایی سکوی فاز ۱۱ مشارکت نماید. در نهایت اوشنیک برای اجرای مأموریت حساس و تاریخی خود به ایران بازگشت اما این باعث شد که طرف روسی مدعی دریافت خسارت ۱۰ میلیون دلاری از طرف ایرانی شود. جرثقیل اوشنیک یک بار در حین عملیات دچار آسیب شد و برای تعمیر به بندر شارجه امارات انتقال پیدا کرد. این اتفاق نصب سکو را برای چند ماه به تأخیر انداخت. در نهایت اوشنیک با حمل پل‌های ارتباطاتی ۴۰۰ تنی از خرمشهر و نصب آنها در روزهای گذشته، سکو را برای بهره‌برداری مهیا کرد.
این‌گونه پروژه‌ای حیاتی که قرار بود با دانش و مشارکت شرکت‌های خارجی انجام شود به دست پرتوان متخصصان ایرانی سپرده شد. سرانجام مأموریت دشوار و چالش‌برانگیز راه‌اندازی فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی به همت کارکنان متخصص و بی‌ا‌دعای صنعت نفت ایران با پشت سر گذاشتن تمام فراز و نشیب‌ها و خلف وعده‌های بیگانگان به ثمر نشست و مردم ایران مغرورانه به تماشای پایان عملیات انتقال و نصب سکوی بهره‌برداری از این فاز نشستند. طبق وعده جواد اوجی وزیر نفت، بهره‌برداری از فاز ۱۱ به زودی با تولید روزانه ۱۲ تا ۱۵ میلیون متر مکعب آغاز می‌شود. حجم برداشت گاز از این میدان قرار است در مرحله نهایی به ۵۶ میلیون متر مکعب در روز برسد.
