این روزها کمتر کسی پیدا می‌شود که نام متاورس را نشنیده باشد. درست است که برای ما تصور دنیای متاورس (Metavers) تا اندازه‌ای دشوار است اما در این مقاله سعی داریم به معرفی تعدادی از فیلم‌های سینمایی بپردازیم که درک بهتری از مفهوم متاورس را به ما ارائه می‌دهند. اگر شما هم با شنیدن نام متاورس، سوال‌های زیادی در ذهن‌تان ایجاد می‌شود و تصویر روشنی از آینده‌ای که در انتظار ماست ندارید این مقاله را تا انتها بخوانید.
متاورس (Metavers) چیست؟
پیش از آنکه سراغ معرفی فیلم‌های متاورسی برویم، بگذارید به شکل ساده و مختصر متاورس را تعریف کنیم. از آغاز تمدن فعلی که چندین هزار سال از آن می‌گذرد، بشر همواره با نگاهی بلند پروازانه به دنبال ساخت جهانی ایده‌آل و عاری از درد و رنج بوده است. در این مسیر دشوار، همواره محدودیت‌ها و مشکلاتی سد راه بشریت بوده که به واسطه علم، انسان امروزی توانسته بر برخی از این مشکلات غلبه کند. قرن‌ها تلاش بی‌وقفه پزشکان، توانسته برخی دردها و بیماری‌های بشر را درمان کند و قرن‌ها تلاش دانشمندان و محققان توانسته امکانات فراوانی را برای بشر به ارمغان بیاورد. اگرچه کیفیت زندگی انسان امروز در مقایسه با انسان‌هایی که در قرن‌ها و هزاره‌های پیشین زندگی می‌کرده‌اند تفاوت‌های بنیادین فراوانی دارد اما بشر امروز هنوز هم در تلاش برای رسیدن به آرزوهای محال و دست نیافتنی است. «متاورس» مفهومی است که به ما نوید دنیایی بدون هیچ گونه مرز و محدودیتی را می‌دهد و در عین حال که می‌تواند اعجاب انگیز باشد، ترسناک و رعب‌آور است. دنیایی که با استفاده از تکنولوژی‌های فوق پیشرفته بشری، روی تمام قوانین فیزیکی حاکم بر جهان هستی پا می‌گذارد و با تکیه بر فناوری‌های بلاکچین، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، هوش مصنوعی، ربات‌ها و … جهانی تازه خلق می‌کند. جهانی که در آن هر یک از ما می‌توانیم با کالبد آواتارهایمان در آن زندگی کنیم و از امکانات آن بهره‌مند شویم. اگرچه هنوز تصور جهان متاورس برای ما عجیب و غیر قابل درک است اما با کمک فیلم‌هایی که در این زمینه ساخته شده می‌توانیم تصویر روشن‌تری از شکل و شمایل و کارکردهای دنیای جدید متاورس داشته باشیم.
فیلم‌های ساخته شده با موضوع متاورس
در دنیای خیالی فیلم‌ها، به ویژه در سینمای هالیوود، همواره با فیلم‌هایی مواجه می‌شویم که به نوعی دست به پیشگویی آینده می‌زنند و همچون رمان‌های علمی و تخیلی، تصویری از آینده بشریت به ما ارائه می‌دهند. ما در این مقاله با معرفی سه فیلم شاخص که در آنها دنیای متاورس به نمایش گذاشته شده، سعی داریم به تصویر دقیقتری از آینده تکنولوژی‌های بشری دست پیدا کنیم و به درک هر چه بهتر از مفهوم متاورس برسیم.
فیلم سینمایی سرزمین فردا (Tomorrowland)
فیلم Tomorrowland که در زبان فارسی به «سرزمین فردا» ترجمه شده است همانطور که از نام آن برمی‌آید اشاره به سرزمینی دارد که آینده بشر در آن رقم می‌خورد. این فیلم که در سال ۲۰۱۵ اکران شده، به کارگردانی براد برد Brad Bird و در ژانر علمی و تخیلی ساخته شده است. شاید در زمان اکران این فیلم، هنوز مفهومی به نام متاورس به وجود نیامده بود اما با گذشت نزدیک به ۱۰ سال، می‌بینیم تمام آن‌چه که در این فیلم علمی و تخیلی تصویر شده، دریک قدمی ماست. این فیلم یکی از بهترین نمونه‌های به تصویر کشیدن مفهوم متاورس در دنیای سینما است. فیلم با روایت فرانک (جرج کلونی) آغاز می‌شود. جایی که به همراهی کیسی (برت رابرتسون) قصد دارند رویا پردازان را به سمت دنیای خیالی فرداها بفرستند تا شاید سرنوشت بشر را تغییر بدهند. اما پیش از این‌که بفهمیم روی صحبت آنها با چه کسانی‌ست، داستان با یک فلاش‌بک به کودکی‌های فرانک بازمی‌گردد؛ جایی که او به عنوان یک پسربچه چند ساله در یک جشنواره ثبت اختراعات شرکت می‌کند تا از ماشین پرنده‌اش رونمایی کند اما پیش از آنکه اختراع ناکارآمد او، رویاهایش را به هم بریزد با دختربچه‌ای آشنا می‌شود که یک سنجاق سینه به او هدیه می‌دهد. سنجاق سینه‌ای که مجوز ورود او به دنیای عجیب آینده است. دنیایی که بی شباهت به تعابیری که به عنوان جهان متاورس داریم، نیست. فرانک در اولین مواجهه‌اش با دنیای آینده ( شما بخوانید متاورس) با آواتارهایی مواجه می‌شود که کاملا شبیه به انسان‌ها هستند. دختر بچه‌ای که یک ربات هوشمند از جهان آیندگان است به واسطه این سنجاق سینه برای برخی از آدم‌ها دعوت‌نامه‌ای به جهان متاورس می‌فرستد. اما پیش از آنکه روایت فرانک به سرانجام برسد، کیسی وارد صحبت شده و روایت خودش را آغاز می‌کند. کیسی که به واسطه شغل پدرش با تاسیسات فضایی ناسا در ارتباط است، سعی دارد که از شرایط شغلی آینده پدرش محافظت کند. زمانی که او بخشی از تاسیسات ناسا را غیر فعال می‌کند، هنوز نمی‌داند که آخرین شخصی است که می‌تواند دنیای آیندگان را نجات دهد. رافی کاسیدی بازیگر جوان نقش انسان-ربات در این فیلم، از دنیای آیندگان می‌آید و به دنبال اصطلاحا رویاپردازانی است که بتوانند زمین و آینده حیات بشر را نجات دهند. او برای نجات جهان فیزیکی باید انسانی را بیابد که نگاهی روشن و امیدوارانه به حیات زمین و انسان‌ها داشته باشد و دست بر قضا از بین تمامی آدم‌هایی که برایشان دعوتنامه به جهان متاورس می‌فرستد هیچ یک این ویژگی را ندارند. اما با حضور کیسی شرایط به شکل دیگری رقم می‌خورد. کیسی در سفر ماجراجویانه خود به جهان متاورس، به آدرس خانه حقیقی فرانک می‌رسد. فرانک که از دنیای آیندگان یا همان جهان متاورس تبعید شده، متعهد شده است که قوانینی را بپذیرد که مهمترین آنها عدم حضور دوباره او در دنیای متاورس است. با این همه، به نظر می‌رسد تنها کیسی و نگاه خوشبینانه او به آینده، مسیر را برای نجات جهان هموار می‌کند.
ارتباط فیلم Tomorrowland با متاورس
شاید واضح‌ترین تصاویری که فیلم به نمایش می‌گذارد و به نظر نشات گرفته از ذهنیت‌های متاورسی است، حضور آدم-ربات‌ها در فیلم است. شخصیت‌هایی که در واقع تنها کدهای صفر و یکی هستند و از جهانی فراواقعی به دنیای فیزیکی راه پیدا کردهاند. یکی از مهمترین بخش‌های فیلم که کاملا بیانگر شکلی از دنیای متاورس است، قصه تعقیب و گریز فرانک و کیسی از دست ربات‌هاست. جایی که فرانک مجبور می‌شود با استفاده از کدهای مختلف، دائما در جهان‌های موازی حرکت کند و بدین شکل از دست ربات‌هایی که به دلیل نقض قوانین، قصد جان او را کردهاند بگریزد. اما از همه مهمتر، شکل و شمایل دنیای متاورس است؛ سرزمینی بزرگ که با گندمزارهای طلایی پوشیده شده و در مرکزیت آن شهری است که آدم-ربات‌ها یا همان آواتارها در آن زندگی می‌کنند. برای هر انسانی شبیه به فرانک و کیسی، حضور در این دنیا و دیدن ساختمان‌هایی که معماری آنها از قوانین فیزیکی تبعیت نمی‌کند، ماشین‌های پرنده و تمام عجایت به تصویر کشیده شده در این جهان، اعجاب‌انگیز است. همانطور که تصور ما از دنیای متاورس، بیشتر به خواب و رویا شباهت دارد.
فیلم سینمایی ماتریکس (The Matrix)
سه گانه محبوب ماتریکس نیاز به معرفی ندارد. فیلم علمی تخیلی که به یکی از محبوب‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما بدل شده است. خواهران واچوفسکی سازندگان ماتریکس، شاید خودشان هم انتظار چنین اقبالی برای فیلم‌شان را نداشتند. لازم به ذکر است که همین امسال و پس از گذشت نزدیک به ده سال، چهارمین قسمت از ماتریکس منتشر شد که با نقدهای منفی فراوانی همراه بود. اما در این مقاله بیش از آنکه بخواهیم به ماهیت هنری فیلم‌ها بپردازیم و آنها را مورد نقد قرار دهیم، بیشتر به دنبال پیدا کردن تشابهات این فیلم‌ها با مفهوم متاورس هستیم. پس بدون توضیح اضافه سراغ ویژگی‌های منحصر به فرد ماتریکس که آن را به دنیای متاورس مرتبط می‌کند می‌پردازیم. چرا که اکثر علاقمندان به مفهوم متاورس، علاقه زیادی به این سه‌گانه سینمایی دارند.
ارتباط فیلم The Matrix با متاورس
«ماتریکس» اسم دنیایی خیالی است که ما آن را همان متاورس می‌نامیم. فیلم ماتریکس با ارائه یک داستان فلسفی پیچیده، سعی دارد بین دنیای واقعی و دنیای خیالی ماتریکس (شما بخوانید متاورس) وجه تمایزی قائل شود. شخصیت اصلی ماتریکس یعنی همان نئو، اولین نفری است که به کدنویسی‌های پیچیده پی برده و درمی‌یابد که در دنیایی شبیه به یک بازی کامپیوتری اثیر شده است. حتما قرص‌های قرمز و آبی فیلم ماتریکس را به یاد دارید. نقش این قرص‌ها در قصه ماتریکس، خط اتصال آدم-ربات‌ها به دنیای واقعی و جهان ماتریکس است. چیزی شبیه به اتصال و عدم اتصال ما به شبکه جهانی اینترنت. در واقع تا زمانی که نئو و سایر انسان-ربات‌ها، قرص‌های آبی را مصرف کنند در دنیای ماتریکس خواهند ماند و زمانی که انتخاب کنند که فرص‌های قرمز رنگ را مصرف کنند، به کالبد حقیقی خود بازخواهند گشت. گذشته از این‌ها مهمترین ویژگی ماتریکس شباهتش به بازی‌های کامپیوتری است. کاملا درست است که جا خالی دادن از شکلیک گلوله را فقط در فیلم‌های بالیوودی و بازی‌های کامپیوتری می‌بینیم اما شاید دوراز انتظار نباشد که جهان متاورس نیز این قابلیت‌ها را برای ما فراهم کند.
فیلم بازیکن شماره یک (Ready Player One)
شاید واضح‌ترین تصویر از مفهوم متاورس که تاکنون در سینما شاهد بوده‌ایم در فیلم «بازیکن شماره‌ی یک» به تصویر کشیده شده باشد. فیلمی ساخته استیون اسپیلبرگ که بر اساس رمانی به همین نام ساخته شده و جهان متاورس را با ریز جزئیات به تصویر می‌کشد. فیلمی که بازیگران آن اغلب آواتارها هستند و نیمی از فیلم در جهان واقعی و نیمه دیگر آن در دنیایی خیالی به نام اولیپسیس ( شما بخوانید متاورس) شکل می‌گیرد. فیلم روایتگر داستان تمام انسان‌هایی است که سعی در تصاحب دنیای اولیپسیس دارند. خالق این جهان خیالی یعنی شخصیتی به نام جیمز هالیدی، با طراحی یک بازی عجیب و سه مرحله‌ای سعی کرده تا پس از مرگش، تصاحب دنیای اولیپسیس را به دست شایسته‌ترین فرد بگذارد و بدین منظور تمامی آدم‌ها می‌بایست برای به دست آوردن سه کلید بازی که در سه مرحله متفاوت پنهان شده، با یکدیگر رقابت کنند. رقابتی مرگبار که تمام آدم‌های جهان را درگیر کرده است.
ارتباط فیلم Ready Player One با متاورس
شاید برای برخی از ما هنوز این مساله غیر قابل درک باشد که چگونه ممکن است که ما بتوانیم از تمامی حواس‌مان در جهان متاورس استفاده کنیم. فیلم «بازیکن شماره یک» به سادگی تمام این سوالات و ابهامات را برای ما برطرف خواهد کرد. در این فیلم شاهد آن خواهیم بود که چگونه عینک‌های VR می‌توانند شکل و شمایل دنیای ما را تغییر دهند و اسباب سفر ما به جهانی خیالی را فراهم کنند. بهتر است بگوییم دقیق‌ترین مشابهت‌هایی که تاکنون در سینما موفق شده جهان متاورس را برای ما به تصویر بکشد در این فیلم به تصویر کشیده شده است. دغدغه‌مندی اسپیلبرگ و ترس و وحشتی که همه ما از جهان متاورس داریم به خوبی در این فیلم تصویر شده است. اسپیلبرگ توانسته با خلق تصاویری از آینده، تفاوت‌های اساسی جهان امروز و جهان پس از بوجود آمدن متاورس را به تصویر بکشد. در این فیلم شاهد آدم‌هایی هستیم که برای امرار معاش، سرگرمی و تفریح، ارتباطات معمول انسانی و در کل برای هر مصداقی که در جهان فیزیکی از نیازهای آدمی به شمار می‌رود، پا به جهان تازه‌ای می‌گذارند. اما در فیلم، جدا از تفکیک زیرکانه و دقیق جهان واقعی و جهان متاورس، توجه به برخی جزئیات قابل توجه است. جزئیاتی که ما همین حالا هم در بازارهای مالی کریپتو کارنسی و به واسطه کوین‌ها و توکن‌هایی که بر بستر بلاکچین عرضه می‌شود با آن مواجه‌ایم. اگر توجه کرده باشید در تمامی جنگ‌هایی که در اولیپسیس شکل می‌گیرد بر اثر مرگ هر یک از آواتارها، تعدادی سکه از بدن‌شان بیرون می‌ریزد. حتی به شکل زیرکانه‌ای اسامی انتخاب شده در این فیلم، شباهت‌های زیادی با کوین‌ها و توکن‌های مختلفی که امروزه در بستر بلاکچین معامله می‌شود دارد. می‌خواهم توجه شما را جلب کنم به آخرین مرحله از بازی، زمانی که آواتار «مگا گودزیلا» به میدان جنگ می‌آید. آیا این اسم شما را به یاد توکن‌هایی که همین امروز در بازارهای مالی کریپتو در حال معامله است نمی‌اندازد؟ در فیلم Ready Player One تمامی مناسبات مالی، تمامی وابستگی‌ها و آسیب شناسی‌هایی که جهان متاورس در آینده برای ما رقم خواهد زد به تصویر کشیده شده است. اگرچه پیام واضح جیمز هالیدی به عنوان خالق اولییپسیس ( شما بخوانید متاورس) در پایان فیلم به ما متذکر می‌شود که تمام لذت‌های این جهان خیالی با لذت خوردن یک وعده غذای گرم در جهان واقعی برابری نمی‌کند.
کلام آخر
بحث بر سر دنیای متاورس، چگونگی شکل‌گیری آن و تاثیرات آن بر جهان امروزی که ما در آن زندگی می‌کنیم، این روزها بیش از هر زمان دیگری اهمیت ویژه‌ای به خود گرفته. چرا که به نظر می‌رسد تمامی زیرساخت‌ها برای خلق این جهان اعجاب انگیز فراهم است. گرچه پذیرش آن توسط جوامع همچنان با بحث‌ها و اختلاف نظرهای فراوانی همراه است. به هر جهت، شناخت این جهان و تصور ابعاد آن به اشکال مختلف کار دشواری است. چرا که هنوز هیچ یک از ما تصور دقیق و روشنی از متاورس نداریم. با این وجود سینما همواره نقش پررنگی در ایجاد تخیلات ما داشته و برای به تصویر کشیدن متاورس نیز از سال‌ها پیش، برنامه‌ریزی شده و فیلم‌هایی در این زمینه ساخته شده است. اگرچه شاید تصاویری که در فیلم‌های معرفی شده به نمایش گذاشته می‌شود تنها ابعادی خیالی داشته باشد اما به هر جهت تماشای آنها می‌تواند ما را برای رویارویی با رویای آینده ( شما بخوانید متاورس) آماده کند.
منبع: هنریست
